Μία από τις συνηθέστερες καταστάσεις που δημιουργούν φόβο είναι η σύσταση του ατόμου σε κάποιον
Ορισμός
Το άτομο με κοινωνική φοβία προσπαθεί να αποφεύγει τις καταστάσεις εκείνες στις οποίες θα μπορούσε να κριθεί από τους άλλους, να δείξει συμπτώματα άγχους ή να ντροπιαστεί. Έτσι, λοιπόν, η κοινωνική φοβία συνίσταται σε μεγάλο και επίμονο φόβο του ατόμου για μια ή περισσότερες κοινωνικές καταστάσεις, στις οποίες θα πρέπει να ενεργήσει μπροστά σε κοινό. Φοβάται ότι θα γίνει αντικείμενο αρνητικής αξιολόγησης από τους άλλους και θα εκδηλώσει συμπτώματα άγχους, όπως ότι θα αρχίσει να κοκκινίζει, να τρέμει, να κομπιάζει ή να κάνει λάθη. Έτσι, αυτές οι αισθήσεις κάνουν το άτομο να νιώθει αμηχανία και ανεπάρκεια, με αποτέλεσμα να τα χάνει και να φεύγει.
Μερικές από τις συνηθέστερες καταστάσεις που δημιουργούν φόβο είναι η σύσταση του ατόμου σε κάποιον, η συνάντηση με πρόσωπα εξουσίας, η τηλεφωνική ομιλία, το γεύμα σε ένα εστιατόριο, η αποδοχή επισκέψεων, η παρακολούθησή του να κάνει μια δραστηριότητα, το γράψιμο μπροστά σε άλλους, η δημόσια ομιλία, οι εξετάσεις, συναυλίες, κ.λπ. Η διαταραχή κοινωνικού άγχους σχετίζεται με χαμηλή αυτοεκτίμηση και αίσθηση ευαλωτότητας. Μπορεί να είναι περιορισμένη, έγκειται δηλαδή σε δυσκολία του ατόμου να εξεταστεί ή να μιλήσει μπροστά σε ακροατήριο (πχ. ¨άγχος επίδοσης¨, ¨τρόμος της σκηνής¨), ή γενικευμένη όταν ο φόβος ακινητοποιεί τελείως το άτομο σε περιπτώσεις που νιώθει έστω ότι το κοιτάζουν.
Πολλές φορές η έκθεση του ατόμου στην φοβική κατάσταση πυροδοτεί, εκτός από έντονο άγχος, πιθανές κρίσεις πανικού. Το άτομο αναγνωρίζει τον φόβο του ως υπερβολικό, ωστόσο συνεχίζει να αποφεύγει τις κοινωνικές εκδηλώσεις ή τις υπομένει με έντονο φόβο. Ως αποτέλεσμα, επηρεάζεται αρνητικά η κοινωνική λειτουργικότητα του ατόμου και η ποιότητα ζωής του, αφού αυτό απομονώνεται σταδιακά από τον κοινωνικό περίγυρο.
Η έναρξη της διαταραχής χρονολογείται στην εφηβική ηλικία και συχνά συνδέεται με αγχώδεις καταστάσεις της παιδικής ηλικίας.
Θεραπεία
Η φαρμακολογική θεραπεία γίνεται κατά κύριο λόγο με τα αντικαταθλιπτικά (SSRIs) και αγχολυτικά. Συνήθως, η θεραπεία είναι μακροχρόνια, αλλά πολλοί θεραπευόμενοι διατηρούν τα καλά αποτελέσματα μετά από ολιγόμηνη θεραπεία, εάν σε αυτό το διάστημα «εκτεθούν» και εξοικειωθούν με τις κοινωνικές καταστάσεις που τους προκαλούν άγχος.
Η γνωσιακή – συμπεριφοριστική θεραπεία μπορεί να βοηθήσει εξίσου αποτελεσματικά έχοντας ως πρωταρχικό ρόλο την εκπαίδευση του ατόμου σε κοινωνικές δεξιότητες και στην προσπάθεια για αλλαγή των διαστρεβλωμένων σκέψεων που έχει για τον εαυτό του και για την γνώμη των άλλων για αυτό. Συχνά ανατίθενται στον θεραπευόμενο εργασίες για το σπίτι που αποσκοπούν στον εντοπισμό και επεξεργασία των λανθασμένων γνωσιών που ευθύνονται για το διαπροσωπικό άγχος. Παράλληλα ακολουθούνται τεχνικές χαλάρωσης, σταδιακής έκθεσης και αυτοελέγχου για την καθοριστική αντιμετώπιση της φοβίας.