Το άτομο αποφεύγει επίμονα τα ερεθίσματα που συνδέονται με το τραύμα, ενώ μειώνεται το ενδιαφέρον του σε σημαντικές δραστηριότητες
Ορισμός
Η διαταραχή αυτή εκδηλώνεται όταν το άτομο έχει εκτεθεί σε ένα έντονο τραυματικό γεγονός, όπου υπήρξε πραγματικός ή επαπειλούμενος θάνατος, βαρύς τραυματισμός ή απειλή της σωματικής ακεραιότητας του ίδιου ή άλλων ανθρώπων. Το τραύμα μπορεί να δημιουργηθεί στο άτομο με ποικίλους τρόπους, από την άμεση βίωση του συμβάντος ή την επανειλημμένη έκθεση σε αποκρουστικές λεπτομέρειες τραυματικών γεγονότων (πχ. μέλη ομάδων παροχής πρώτων βοηθειών σε τροχαία ατυχήματα, πολεμικές συγκρούσεις, φυσικές καταστροφές με πολλά θύματα κ.λπ.) μέχρι και μέσω της ενημέρωσης ότι αυτό συνέβη σε πολύ οικείο πρόσωπο ή της παρουσίας του ως αυτόπτης μάρτυρας. Τα τραυματικά γεγονότα περιλαμβάνουν βιασμό, βασανισμό, κάψιμο του σπιτιού, κίνδυνο για την ζωή σε συνθήκες πολέμου, τρομοκρατικής ενέργειας, σεισμού ή άλλης φυσικής καταστροφής, κ.λπ.
Αναφέροντας τα κύρια συμπτώματα της διαταραχής αυτής, το τραυματικό γεγονός επαναβιώνεται επίμονα είτε με επαναλαμβανόμενες και παρείσακτες ακούσιες ανακλήσεις, είτε με ενοχλητικά όνειρα συναφούς περιεχομένου. Επιπρόσθετα, το άτομο ενεργεί ή αισθάνεται σαν να ξανασυμβαίνει το συμβάν, με επεισόδια ψυχοαποσυνδετικών επαναβιώσεων. Τέλος, υπάρχει έντονος και παρατεταμένος ψυχικός πόνος ή σωματικές αντιδράσεις σε ερεθίσματα που συνειρμικά ανακαλούν το τραυματικό συμβάν.
Ως αποτέλεσμα, το άτομο αποφεύγει επίμονα τα ερεθίσματα που συνδέονται με το τραύμα, ενώ παρατηρούνται αρνητικές μεταβολές στη σκέψη και τη διάθεση όπως:
- αποσυνδετική αμνησία
- αρνητικές προσδοκίες από εαυτό και άλλους
- στρεβλωμένη εξήγηση του τραυματικού συμβάντος
- εμμένουσα βίωση αρνητικών συγκινήσεων
- μειωμένο ενδιαφέρον για συμμετοχή σε δραστηριότητες
- αισθήματα αποξένωσης από τους άλλους
- εμμένουσα αδυναμία βίωσης θετικών συγκινήσεων
Ακόμα έντονα είναι τα συμπτώματα ως προς την εγρήγορση και την αντιδραστικότητα του ατόμου με:
- ευερέθιστη συμπεριφορά και απρόκλητες εκρήξεις οργής με λεκτική ή σωματική επιθετικότητα προς αντικείμενα ή συνανθρώπους
- αυτοκαταστροφική συμπεριφορά,
- υπερεπαγρύπνιση,
- υπερβολική αντίδραση αιφνιδιασμού
- δυσχέρεια στη συγκέντρωση της προσοχής
- διαταραχή ύπνου
Τα συμπτώματα έχουν διάρκεια τουλάχιστον ενός μήνα και μπορεί να εκδηλώθούν άμεσα, είτε με καθυστέρηση τουλάχιστον 6 μηνών από το συμβάν.
Θεραπεία
Η φαρμακοθεραπεία δεν είναι αποτελεσματική στην μετατραυματική διαταραχή στρες και τα φάρμακα εντάσσονται σε ένα συνολικότερο πρόγραμμα ψυχοθεραπείας και ειδικού κλινικού χειρισμού του ατόμου.
Η γνωσιακή – συμπεριφοριστική θεραπεία έχει την μεγαλύτερη τεκμηρίωση για την αποτελεσματικότητά της με πολλές μελέτες, εξελίσσοντας ένα εξειδικευμένο μοντέλο αντιμετώπισης της διαταραχής αυτής. Βασικό στοιχείο είναι η δημιουργία ενός υποστηρικτικού και ασφαλούς πλαισίου θεραπείας, στο οποίο ο ασθενής καλείται να επεξεργαστεί τις λεπτομέρειες του συμβάντος, προκειμένου να εξοικειωθεί με την εμπειρία και να κατανοήσει τη σημασία που της προσδίδει.