Όταν κάποιος τραβά επανειλημμένα τις τρίχες από τα μαλλιά του, τα φρύδια του, τις μασχάλες του, τις βλεφαρίδες του ή όπου μπορεί να υπάρχουν τρίχες στο σώμα του, τότε μιλάμε για Τριχοτιλλομανία. Η Τριχοτιλλομανία μέχρι πρότινος άνηκε στις Διαταραχές του ελέγχου των Παρορμήσεων, κατά τις οποίες οι ασθενείς δεν μπορούν να αντισταθούν σε παρορμήσεις, ενορμήσεις ή στην επιθυμία να κάνουν κάτι επιβλαβές στον εαυτό τους ή στους άλλους. Πλέον, η διαταραχή αυτή εντάσσεται στις Ιδεοψυχαναγκαστικές διαταραχές.
Πιο συγκεκριμένα, και σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών DSM-5, η Τριχοτιλλομανία χαρακτηρίζεται ως καταναγκαστικό ξερίζωμα τριχών που δημιουργεί εστίες αλωπεκίας. Βάσει των διαγνωστικών κριτηρίων περιγράφεται ως εξής:
- Επαναλαμβανόμενο τράβηγμα των μαλλιών ή τριχών από διάφορα μέρη του σώματος με αποτέλεσμα την απώλεια αυτών, που μπορεί να είναι σε ορατά ή μη σημεία του σώματος.
- Το άτομο κάνει διαρκώς προσπάθειες να μειώσει ή να σταματήσει τη συμπεριφορά αυτή, χωρίς όμως να τα καταφέρνει.
- Η συμπεριφορά του τραβήγματος προκαλεί συναισθήματα δυσφορίας και έκπτωση ως προς τη λειτουργικότητά του στον κοινωνικό, επαγγελματικό ή κάποιο άλλο τομέα.
- Άλλες φορές προκαλεί ευχαρίστηση, ικανοποίηση ή ανακούφιση κατά το τράβηγμα των μαλλιών.
- Το τράβηγμα και η απώλεια των μαλλιών δεν οφείλεται σε ιατρική κατάσταση ή σε κάποια άλλη ψυχιατρική διαταραχή.
Η συμπεριφορά αυτή του ατόμου μπορεί να γίνεται αυτόματα / υποσυνείδητα. Το άτομο δηλαδή εκείνη τη στιγμή έχει μειωμένη αίσθηση του υποκειμενικού ελέγχου. Ακόμη, μπορεί να εμφανίζεται σε καταστάσεις που το άτομο βιώνει έντονο άγχος και ψάχνει τρόπους εκτόνωσης, αλλά μπορεί να πρόκειται και για μια στοχευμένη / εστιασμένη πράξη.
Οι ασθενείς που πάσχουν από Τριχοτιλλομανία συχνά επισκέπτονται πρώτα το δερματολόγο, καθώς μπορεί να μην γνωρίζουν ή ακόμα και να αρνούνται ότι τραβούν τα μαλλιά τους και να ψάχνουν να αιτιολογήσουν την απώλεια αυτών. Η διαταραχή αυτή εμφανίζεται συχνά σε παιδιά και εφήβους, αλλά φυσικά και σε ενήλικες.
Στα πλαίσια της θεραπείας, είναι σημαντικό το άτομο να αναγνωρίσει τα ερεθίσματα που συνδέονται με την επιθυμία ή με το τράβηγμα των τριχών, καταγράφοντας τα επεισόδια του τραβήγματος, και φαίνεται πως Γωσιακή - Συμπεριφορική ψυχοθεραπεία είναι η πιο αποτελεσματική για την αντιμετώπιση της τριχοτιλλομανίας. Είναι σημαντικό να μειωθούν και τα επίπεδα άγχους του ατόμου, αλλά και να βρεθούν δραστηριότητες και πράγματα από τα οποία αντλεί ικανοποίηση και ευχαρίστηση το άτομο. Φυσικά, ανάλογα την ηλικία, προστίθεται φαρμακευτική αγωγή.